Gözler Brezilya’daki G20 Başkanlar Doruğu’na çevrildi

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Dünyanın en büyük 19 ekonomisi ile Avrupa Birliği (AB) ve Afrika Birliği’ni bir ortaya getiren G20’nin Önderler Tepesi, Pazartesi günü Brezilya’nın Rio de Janeiro kentinde başlıyor.

Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva’nın mesken sahipliğinde yapılacak ve iki gün sürecek tepeye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da katılması bekleniyor.

Birkaç gün evvel gazetecilere tepe hakkındaki beklentilerini aktaran Erdoğan, “Brezilya’da Rio Tepesi çok, çok verimli, yararlı bir tepe olacak diye düşünüyorum. Sayın Lula ile oradaki buluşmamız inşallah dünyada ses getirecek bir buluşma olacaktır” dedi.

G20 tepesini global iktisat ve güç güvenliği mevzularında kıymetli bir platform olarak gördüklerini ve güç güvenliğinin Türkiye için kritik bir mevzu olduğunu söyleyen Erdoğan, “Küreselleşen dünyada gelişmekte olan ülkelerin ekonomik zorluklarına yönelik somut teklifler içeren bir gündem oluşturmalıyız. Zira zincirleme tepkiyle yalnızca bir ülkenin değil bağlantılı birçok ülkenin iktisadını etkileyen krizlere karşı önlem almalıyız” kelamlarını kaydetti.

Zirvenin odağındaki plan: Ultra zenginleri vergilendirmek

Brezilya Devlet Başkanı Lula zirvede vergi ödememek için çetrefil boşluklardan faydalanan dünyanın en güçlü milyarderlerini vergilendirme planlarını ilerletmeye çalışacak.

Fransız ekonomist Gabriel Zucman tarafından tasarlanan plan, ultra zenginlerin yalnızca yıllık gelirleri üzerinden değil, toplam net servetleri üzerinden yıllık yüzde 2 oranında vergi alınmasını öngörüyor. Buna gayrimenkul varlıkları, şirket payları ve öteki yatırımlar da dahil olacak. Zucman’a nazaran dünya nüfusunun yüzde 0,01’ini oluşturan bu kesim servetlerinin yalnızca yüzde 0,3’ü oranında efektif vergi ödüyor.

Brezilya’nın Rio de Janeiro kentinde Pazartesi günü başlayacak ve iki gün sürecek tepe Çağdaş Sanatlar Müzesi’nde düzenlenecek. Fotoğraf: Pilar Olivares/REUTERS

G20 maliye bakanlarının Temmuz ayındaki toplantısında ABD ve Almanya’nın ağır direnişine karşın bu mevzuda ilerleme kaydedilmişti. Bakanlar, yüksek net bedelli bireyler de dahil olmak üzere, adil ve artan oranlı vergilendirme konusunda bir diyalog başlatmayı kabul etmişti. Rio de Janeiro’da yapılacak tepede işte bu planların ileriye taşınması hedefleniyor.

Servet vergisi açlıkla uğraş için kaynak olabilir

Forbes Dünya Milyarderler Listesi bilgileri dikkate alındığında yeni vergi, toplam net servetleri 13 trilyon 500 milyar dolar civarında olan yaklaşık 2 bin 800 milyarderden yılda 250 milyar dolar toplanmasını sağlayabilir.

Toplanan bu kaynak, global eşitsizlik ile çaba için, bilhassa de büyük bir kısmı Afrika’da olan yüksek borçlu, düşük gelirli ülkeler için kullanılacak.

Hamburg merkezli GIGA Latin Amerika Çalışmaları Enstitüsü’nde araştırma vazifelisi olan ve şu anda tepe için Rio de Janeiro’da bulunan Tomas Marques DW’ye verdiği demeçte, “Yüksek gelirli bireylerin vergilendirilmesi çok değerli, zira bu açlık ve yoksullukla çaba eden ve tıpkı vakitte iklim değişikliğiyle uğraş eden teşebbüslerin finansmanı için bir kaynak sağlayabilir” değerlendirmesini yapıyor.

G20’de servet vergisi konusunda sağlanacak mutabakat başta Afrika olmak üzere dünyanın pek çok bölgesinde yoksulukla çaba için kaynak sağlanmasına imkan sağlayabilir. Fotoğraf: picture-alliance/blickwinkel/McPHOTO/S. Wolf-Feix

Birçok bilim insanı bilhassa gelişmekte olan ülkelerin iklim değişikliğinden orantısız bir formda etkilendiğine dikkat çekiyor. Zati bu ülkeler yıllardır iklim değişikliğinin en berbat tesirlerini dengelemek için fon talep ediyor.

Bu tıp fonların sonuç verdiğini gözler önüne seren örnekler mevcut. Bunlar ortasında Hindistan’a güneş gücü kapasitesini artırması için Dünya Bankası ve Yeşil İklim Fonu üzerinden sağlanan finansman yer alıyor. Brezilya’ya ormansızlaşmayı azaltma maksadıyla verilen, kısmen Norveç ve Almanya tarafından finanse edilen, Amazon Fonu da muvaffakiyet kıssaları ortasında yer alıyor.

Artan popülizm kaynak paylaşımını zora sokabilir

Ultra zenginlere uygulanacak yeni vergiler için geniş bir kamuoyu takviyesi olsa da birçok G20 ülkesinde popülizm yükselişte.

Bu ülkelerde mali kaynakların milletlerarası yardım ve kalkınma fonları yerine ülke içinde kullanılmasını isteyenlerin sesleri artıyor. Kamu kaynaklarının nasıl harcandığına dair ulusal seviyede hararetli tartışmalar yürütülüyor.

Sao Paulo Üniversitesi öğretim üyesi ekonomist Maria Antonieta Del Tedesco Lins, G20 ülkelerinin birçoğunun bütçelerini dengelemekte zorlandıklarına işaret ediyor.

Lins, ek vergilerin yarar sağlayacağını söylemekle birlikte “Ama ülkeler için ulusal seviyede artan baskıları, yeni memleketler arası ve çok taraflı yükümlülüklerle dengelemek çok zor” diyor.

Açlık ve yoksulluğa karşı yeni girişim

Brezilya mesken sahipliğindeki tepenin açılış merasiminde “Açlık ve Yoksulluğa karşı Global İttifak” başlatılacak. Brezilya’nın devir başkanlığı vesilesiyle başlattığı bu teşebbüs 2030 yılına kadar yoksulluk ve besin yetersizliği ile çaba eforlarını hızlandırmayı amaçlıyor.

Brezilya hükümeti birebir vakitte Fransa, İspanya ve Güney Afrika ile birlikte ultra zenginler için önerilen verginin en önemli destekçisi pozisyonunda.

Ama hükümetin bu takviyesine Brezilya parlamentosunun alt kanadı olan Temsilciler Meclisi dayanak vermedi, geçtiğimiz ay büyük servet sahiplerinden ek vergi alınması planları mecliste reddedildi.

Brezilya’da gelir eşitsizliği nedeniyle sokakta yaşamak zorunda kalanlar var.Fotoğraf: Marcelo Camargo/Agência Brasil

Ekonomist Maria Antonieta Del Tedesco Lins’e nazaran bu utanç verici. Tıpkı vakitte tepe öncesinde G20 akademik kümesinin toplantılarına katılan Lins, eşitsizliğin olduğu Brezilya’nın aslında bu cins bir vergiden büyük yarar sağlayabileceği görüşünde. Bu nedenle Lins, G20’de bu mevzuda memleketler arası bir mutabakat sağlanması halinde bunun Brezilya Kongresi’ndeki müzakereleri de olumlu tarafta etkileyebileceğini söylüyor.

Tıpkı dünyanın tüm ülkelerinde olduğu üzere Brezilya’da da zenginler, vergi ödememek için birçok yola başvuruyor. Zenginler, ekseriyetle düşük yahut sıfır vergili ülkelerde paravan şirketler kurarak, bankacılık kapalılığı maddelerinden yararlanarak ve cömert vergi indirimleri sunan tröstler ve hayır vakıfları oluşturarak servetlerini vergi makamlarından kaçırıyor.

ABD servet vergisi teklifine direniyor

Çin ve Hindistan’ın yeni vergi konusundaki tavırları belirsizliğini korurken, Washington bu teklife karşı çıkmaya devam ediyor.

ABD Hazine Bakanı Janet Yellen Mayıs ayında Wall Street Journal’a verdiği demeçte bunu onaylamayacaklarını açıklamıştı.

ABD başkanlık seçimlerini kazanan ve Ocak ayında vazifeye başlaması beklenen Donald Trump şimdi bu teklif hakkında değerlendirmede bulunmadı. Lakin Trump’ın ultra zenginlere yeni vergiyi desteklemesi pek de mümkün görünmüyor.

Trump’ın birinci başkanlık devrine, en çok varlıklı bireyler ve şirketlere yarar sağlayan büyük vergi indirimleri damgasını vurmuştu. Trump gerçi daha sonra, 2000 yılındaki başkanlık adaylığı sırasında, zenginlerden bir keze mahsus olmak üzere yüzde 14,25 oranında vergi alarak ulusal borcu azaltma kelamı vermişti.

Lula’nın müzakereleri sonuç verir mi?

Brezilya devlet liderinin iki günlük tepede ABD’nin sergilediği direnci aşmayı başarıp başarmayacağı, tüm ülkeleri yeni vergi konusunda ikna edip etmeyeceği merak ediliyor.

Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva.Fotoğraf: Mateus Bonomi/Anadolu/picture alliance

Zirvenin, Ukrayna ve Gazze ihtilafları üzere kritik jeopolitik gelişmelerin yaşandığı bir devir yapılacak olması bunun bir epey güç olduğuna işaret ediyor. Ayrıyeten Trump’ın ikinci başkanlık devri ve ABD ile Çin ortasında ticaret konusunda yaşanması olası tansiyonlar de tepeyi meşgul edecek üzere görünüyor.

“Lula fevkalade bir müzakereci” diyen uzman Tomas Marques, Brezilya Devlet Lideri’nin kendisini Global Güney ile Global Kuzey ortasında köprü kurucu olarak tanımladığına işaret etmekle birlikte, “Ancak bu çok hassas hususta nasıl bir uzlaşma sağlanmasını başarabilir, bilmiyorum” sözlerini kullanıyor.

Afrika’nın temsili güçleniyor

Afrika’daki 55 ülkenin üye olduğu Afrika Birliği, Ağustos ayında G20’ye tam üye olarak kabul edilmesinin akabinde birinci kere G20 tepesine katılacak.

Afrika’nın G20’de daha faal temsili, kıtanın iklim değişikliği ve yoksullukla gayret fonlarından ve yeni vergi planından yararlanması için kritik değer taşıyor.

Önümüzdeki sene G20 periyot başkanlığını Güney Afrika üstlenecek. Böylece Endonezya, Hindistan ve Brezilya’dan sonra dördüncü defa bir Global Güney ülkesi devir başkanlığını üstlenmiş olacak.

Geçen sene G20 tepesi Hindistan’da düzenlenmişti.Fotoğraf: Amarjeet Kumar Singh/AA/picture alliance

Ayrıca devir başkanlığı hem Güney Afrika’ya hem de bir bütün olarak Afrika kıtasına global siyasetleri şekillendirmek ve kıtanın çıkarlarını savunmak için daha fazla imkan sağlayacak.

GIGA uzmanı Marquez, “Afrika ülkeleri kıtanın global ehemmiyetine karşın G20’de gereğince temsil edilmedi… Lakin işler değişiyor ve Afrika Birliği artık siyaset belirleme sürecinde tesirli olmaya başlıyor” değerlendirmesini aktarıyor.

DW Türkçe’ye sansürsüz nasıl erişebilirim?