Elektrik fiyatlarını Almanya mı tırmandırıyor?

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Avrupa’da kış mevsimi, yenilenebilir güç üretimi ve genel olarak elektrik fiyatları üzerinde tesirli oluyor. En azından birtakım İskandinav ülkelerinde durum bu türlü.

Şirketler şimdi büyük ölçülerde elektrik depolayamadıkları için elektriğin üretildiği anda kullanılması gerekiyor. Geçmişte Avrupa güç piyasası fosil yakıtlı ya da nükleer santraller tarafından üretilen elektrikle dengeleniyordu.

Ancak yenilenebilir gücün hissesinin artması beraberinde daha fazla dalgalanma getiriyor. Çünkü güneş ve rüzgâr üzere değişken kaynaklara olan bağımlılık artıyor. Güneş olmadan güneş panelleri karanlıkta kalır. Yetersiz rüzgâr, rüzgâr türbinlerinin dönmesini pürüzler. Avrupa’da bu durum çoklukla güç sarfiyatının arttığı kış aylarında kelam konusu oluyor.

Yenilenebilir güç istikrarsızlığa neden olabilir

Almanların sonlu rüzgâr ya da güneş ışığı nedeniyle çok az güç üretilebilen ya da hiç üretilemeyen devirler için kullandığı bir söz var: “Dunkelflaute”

Teknik olarak “antisiklonik kasvet” biçiminde nitelendirilen bu kavram, her ne kadar kulağa pek tehditkâr gelmese de aslında ciddiye alınması gereken bir fenomen. Çünkü yenilenebilir güç üretimi azaldıkça, başka elektrik kaynaklarına başvurulması gerekiyor. Bu da kısa vadeli fiyat artışlarına yol açabiliyor. Sonuçta öteki ülkelerden elektrik ithal etmek zorunda kalınabiliyor.

Münih merkezli ifo Güç, İklim ve Kaynaklar Merkezi’nde ekonomist olan Mathias Mier, şu anda “karanlık-soğuk hava etkisinin” fiyatlar için epey değerli bir faktör olduğunu, lakin yıllık ortalamalar açısından tesirinin azaldığını tabir ediyor.

DW’ye konuşan Mier, “Gelecekte bunun tahminen daha fazla tesiri olabilir, lakin sistemi, ‘Dunkelflaute’nin tesirlerini en aza indirecek formda yönlendirmek, hükümetlerin ve piyasaların görevidir” yorumunu yapıyor.

Yenilenebilir güç çeşitliliği içinde değerli bir yer tutan rüzgâr gülleri, kâfi rüzgâr olmadığı vakit verimli olamıyorFotoğraf: Hauke Hass/Imago Images

Uzun vadeli mukaveleler tüketicileri koruyor

Almanya’daki birçok elektrik tüketicisi fiyat garantili uzun vadeli mukavelelere sahip olsa da öbürleri, bilhassa de elektrikleri için dalgalı günlük fiyatlar ödeyen endüstriyel imalatçılar fiyatlara daha hassas.

Brüksel merkezli Bruegel niyet kuruluşunda araştırma analisti olan Conall Heussaff, genel manada elektrik fiyatlarının arz tipi, şebekenin bakım ve yatırım maliyetleri, vergiler ve pak ve yedek teknolojilerin maliyetleri tarafından belirlendiğini söylüyor.

Enerji fiyatları ve elektrik piyasası dizaynını inceleyen Heussaff, DW’ye yaptığı açıklamada arz ve talebin de belirleyici faktörler olduğunu lakin bunun tesirinin genelde kısa vadede görüldüğünü belirtiyor.

Norveç ve İsveç ayaklandı

Almanya bu yıl kısa müddetli birkaç karanlık devir yaşadı. Fakat bunlardan biri, ülkenin talebi karşılamak için diğer yerlerden olağandan daha fazla elektriğe muhtaçlık duyması nedeniyle büyük yankı uyandırdı. Bu durum yurt içinde ve yurt dışında fiyatların kısa müddetliğine yükselmesine neden oldu. Zira Avrupa’da en çok elektriği Almanlar tüketiyor.

Enerji niyet kuruluşu “Agora Energiewende” tarafından toplanan datalara nazaran, 12 Aralık sabahı erken saatlerde bir megavat saat elektriğin fiyatı 107 euro (112 dolar) iken bu fiyat kısa müddette 936 euroya yükseldi. Sonraki gün tekrar düşüşe geçerek 115 euronun biraz altına indi.

Fiyatlar süratle normalleşse de İskandinavya’dan yansılar gecikmedi. İngiliz iktisat gazetesi Financial Times’ın (FT) haberine göre, Norveç Enerji Bakanı Terje Aasland, Danimarka ile ortak güç ilişkilerini kesmeyi düşündüğünü söylerken, Norveçli bakanlar da Almanya ve İngiltere ile mevcut ilişkileri yine müzakere edilmesini istiyor.

İsveç Enerji Bakanı Ebba Busch, Almanya ile yeni bir denizaltı kablo temasının, lakin Almanya’nın elektrik piyasasını İsveçli tüketicileri ve onların ucuz yerli güce erişimini koruyacak biçimde yine düzenlemesi şartıyla kurulacağını açıkladı.

Avrupa elektrik piyasası ne kadar bütünleşmiş?

Daha fazla elektrik milliyetçiliği daveti yapmak, Avrupa Birliği’nin (AB) “bütünleşmiş bir elektrik piyasası” gayesiyle çelişiyor. Şayet ülkeler, elektriği yurt dışına göndermeden evvel kendi ülkelerinde fiyatların düşük olmasını sağlarlarsa bu sisteme ziyan verecek ve iklim gayelerine ulaşılmasını zorlaştıracak.

Heussaff, “Genel olarak Avrupa’nın elektrik piyasası, bilhassa de birçok farklı ulus devletten oluştuğu düşünüldüğünde, derinlemesine, fizikî olarak birbirine bağlı ve kurumsal olarak uyumlaştırılmış durumda. Çin’den sonra ikinci en büyük senkronize elektrik şebekesi AB’de” diyor.

AB Komitesi için hudut ötesi güç altyapısını kurmak bir öncelik. Bunun ithalata olan bağımlılığı azaltması öngörülüyor. Ayrıyeten güce daha yeterli erişim sağlaması ve Avrupa Yeşil Muahedesi’nin 2030 yılına kadar, 1990 düzeylerine kıyasla yüzde 55 daha az sera gazı salınımı amaçlarına ulaşılmasına yardımcı olarak Avrupa’yı 2050 yılına kadar iklim açısından nötr birinci kıta haline getirmesi hedefleniyor.

2023 yılında, Avrupa genelinde elektrik üretiminin yüzde 23’ü nükleer santrallerde üretildiFotoğraf: picture alliance/dpa

2023 yılında yenilenebilir güç kaynakları AB elektriğinin önde gelen kaynağı oldu. AB’nin resmî istatistik kurumu Eurostat’a nazaran, yenilenebilir güç kaynakları, 2022 yılına kıyasla yüzde 12’lik bir artışla elektrik üretiminin yüzde 44,7’sini kapsadı.

Nükleer güç elektrik üretiminin yaklaşık yüzde 23’ünü, fosil yakıtlar ise yüzde 32’sini oluşturdu.

Aynı vakitte AB Kurulu, elektrik tüketiminin 2030 yılına kadar yaklaşık yüzde 60 oranında artmasının beklendiği konusunda uyarıyor. Daha da tasa verici olan, dağıtım şebekelerinin yüzde 40’ının 40 yaşın üzerinde olması, artan taleple ve çatılardaki güneş panelleri üzere yenilenebilir güç kaynaklarının eklenmesiyle başa çıkmayı zorlaştırıyor.

İhtiyaç duyulan yatırımların koordine edilmesine yardımcı olmak için AB, Trans-Avrupa Güç Ağları’nı oluşturdu. Bu sayede elektrik de dahil olmak üzere, hudut ötesi güç altyapısı için planlama ve müsaade süreçlerinin kolaylaştırılması amaçlanıyor.

Ortak bir Avrupa elektrik piyasası mümkün mü?

Elbette ortak bir Avrupa elektrik piyasası üzere karmaşık bir yapıyı oluşturmak da mümkün. Lakin bunun için üye ülkelerin muahedeye varması, yatırım yapması ve bunu takip etmesi gerekiyor.

Mathias Mier, “Piyasayı güzelleştirmenin önündeki en büyük zorluk, gerçek arz-talep kıtlığını yansıtan lokal fiyatlardır” diyor.

Conall Heussaff için de fiyat gelişimi değerli. Şimdiye kadar elektrik fiyatlarının Avrupa’da eşit olmayan bir formda geliştiğini söylüyor. Kimi bölgeler rüzgâr, güneş yahut hidroelektrik üzere yenilenebilir kaynaklara sahip oldukları için şanslı ve bu da onlara fiyat avantajı sağlıyor. Fakat Avrupa genelinde uygun fiyatlı güç rekabet gücü için kural.

Heussaff’ın Avrupa’da fiyatları genel olarak düşürmek için üç önerisi var: Değişen şartlara cevap vermek için talep tarafı esnekliğinin teşvik edilmesi, hudut ötesi yatırımlar için daha düzgün Avrupa uyumu ve güç kaynaklarını paylaşmak için ülkeler ortasında daha fazla fizikî temas.

DW Türkçe’ye VPN ile nasıl manisiz ulaşabilirim?