Dünya Çocuk Hakları Günü: Günleri var lakin hakları yok

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

20 Kasım tarihi, Birleşmiş Milletler’in (BM) kararı doğrultusunda 1989 yılından beri “Dünya Çocuk Hakları Günü” olarak kutlanıyor. Gaye, dünya genelinde çocukların karşı karşıya kaldıkları hak ihlallerini gündeme taşımak.

BM Genel Kurulu, 20 Kasım 1989’da Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’yi imzaladı. 54 unsurdan oluşan mukavele, eğitim, sıhhat hizmetlerine erişim, yaşama ve gelişme; ekonomik, fizikî, ruhsal yahut cinsel sömürüye karşı korunma, tabir ve niyet özgürlüğü üzere pek çok alanda çocuk haklarını garanti altına alıyor.

Sözleşme unsurları yeterince taraf devletler kendi iç hukuklarında düzenlemeler yaparken Türkiye de Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’yi 27 Ocak 1995’te yürürlüğe koydu.

Resmi datalar, Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin yürürlüğe girmesinin üzerinden 29 yıl geçmesine karşın pek çok alanda çocukların karşı karşıya kaldıkları hak ihlallerinin devam ettiğini gösteriyor.

Veriler, çocukların korunmasına yönelik siyasetlerin geliştirilmediğini gösterirken, İzmir’de beş kardeşin kaldıkları barakada yangın nedeniyle hayatı yitirmesi hem yoksulluğu hem de devletin yükümlülüklerini yerine getirmediğini gözler önüne serdi.

Peki, Türkiye’de çocuk hakları ne kadar korunuyor?

Çocuklar çalışırken ölüyor

İş Sıhhati ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG Meclisi) bilgilerine nazaran; son 11 yılda en az 695 çocuk, iş cinayetlerinde hayatını kaybetti. İSİG Meclisi’nin Çocuk İş Cinayetleri Raporu’nda Mesleksel Eğitim Merkezleri (MESEM) kapsamında ömrünü yitiren çocuk emekçilere ayrıyeten vurgu yapıldı. MESEM kapsamında son bir yılda 11 çocuk hayatını yitirdi.

Cezaevleri çocuklarla dolu

CHP Aydın Milletvekili Süleyman Bülbül’ün cezaevlerindeki çocuk sayısına yönelik önergesinde 14 Ağustos’ta cevap veren Adalet Bakanlığı’nın datalarına nazaran, 3 bin 532 çocuk ‘suça sürüklenen çocuk’ kapsamında cezaevlerinde. Bunların bin 48’i hükümlü, 2 bin 484’ü ise tutuklu. 0-6 yaş kümesinde cezaevlerinde anneleriyle kalan çocukların sayısı ise 759.

Çocuklar eğitim dışında

Eğitim Islahatı Teşebbüsü (ERG) 2024 yılı Eğitim İzleme Raporuna nazaran; mecburî eğitim çağında olan yaklaşık 612 bin 814 çocuk eğitim dışında. Bu çocukların yüzde 53,6’sının oğlan, yüzde 46,4’ünün kız olduğu belirtilen rapora nazaran, kelam konusu oran evvelki yıla nazaran yüzde 38,4 arttı. Eğitim dışında kalmanın 15 yaşından sonra artış gösterdiği vurgulanan raporda, toplam 242 bin 360 mülteci ve göçmen çocuğun eğitim dışında kaldığı belirtiliyor.

Yoksulluk çocukları çevreledi

Türkiye İktisat Siyasetleri Araştırma Vakfı (TEPAV), tarafından yapılan araştırmada, 0-17 yaş kümesi ortasındaki 7,03 milyon çocuğun yoksulluk içinde yaşadığı kaydedildi. Araştırmada, bunların 2 milyonunun ise derin yoksulluk içine olduğu vurgulandı. Araştırmalara nazaran; 2017 yılında bebeklerde yoksulluk oranı yüzde 36,8 iken 2022 yılında ise bu oranın yüzde 41,4’e çıktığı söz ediliyor, birebir devirde çocukların yoksulluk oranı da yüzde 40,8’den yüzde 43,8’e çıktı.

Çocuklara istismar artıyor

Çocuklara yönelik kabahatler ortasında istismar ise başta geliyor. Tekirdağ’da dövülüp, cinsel istismara maruz bırakılan S.Y. isimli 2 yaşındaki bebeğin ömrünü yitirmesi gözleri bir kere daha çocuk istismarına çevirdi. Türkiye İstatistik Kurumu’na (TÜİK) nazaran 2023 yılında kolluk kuvvetlerine giden yahut götürülen “mağdur” 242 bin 875 çocuğun yüzde 12’ye yakını cinsel istismar nedeniyle şikayette bulundu. Bu datalara nazaran; 2023’te Cumhuriyet başsavcılıklarında soruşturma evresinde karara bağlanan çocuk istismarına ait evrakların yüzde 34’ünde kovuşturmaya yer olmadığı kararı verildi. 2013’te bu oran yüzde 21’di.

DW Türkçe’ye konuşan uzmanlar, çocukların yaşadıklarını ve alınması gereken tedbirleri değerlendirdi.

“Çocuk Bakanlığı kurulmalı”

Saadet Öğretmen Çocuk İstismarı İle Çaba Derneği’nden (UCİM) Yeşim Aydın Sağra da mukavele ve yönetmeliklere karşın hem Türkiye’de hem de dünyada çocukların istismara, ihmale ve şiddete maruz kalmaya devam ettiğini kaydederek, “Bugün hâlâ savaşlarda çocuklar ölmekte, açlıkla gayret etmekte, yangınlarda can vermekte, narin vücutları derelerde bulunmakta; hatta dünyaya yeni gelmiş bir bebek dahi kendini berbatlığın kucağında bulabilmektedir” dedi.

Saadet Öğretmen Çocuk İstismarı İle Gayret Derneği’nden (UCİM) Yeşim Aydın SağraFotoğraf: Privat

Çocuklar açısından sor bir yılın geride kaldığını belirten Aydın Sağra, “Narin çocuğumuzun mevti başta olmak üzere, ülke olarak derin hüzün yaşadığımız günler geçirdik. Yüzlerce çocuğun istismara uğradığını, ihmal edildiğini gördük ve yaşadık. Artık şunu farklı yapabiliriz: Çocuk siyasetleri geliştirebiliriz. Ülkemizde bir Çocuk Bakanlığı kurulmalı, çocuklarımız sadece öldüklerinde değil, her gün hatırlanmalı ve onlara has siyasetler üretilmelidir. Derin yoksulluk içinde kaybolan, cinsel ve fizikî istismara maruz kalan, azap gören ve vücutları dere kenarlarında bulunan çocuklarımız için adaletin yerini bulması ismine güçlü bir çocuk adalet sistemine gereksinim var. Bu yıl da çocuk hakları dersinden ne yazık ki sınıfta kaldık” sözlerini kullandı.

Çocuk yoksulluğu alarm veriyor

Kent yoksulluğu üzerine çalışmalar yapan insan hakları aktivisti Hacer Foggo da Türkiye’nin OECD ülkeleri ortasında çocuk yoksulluğunda ikinci olduğunu vurguluyor.

Foggo, “Çocuk yoksulluğu, besine, barınmaya, eğitime, sıhhate erişememektir, yetişkin olduğunuzda da ailenizden yoksulluğu miras alma riskiniz yüksek olmasıdır. Ülkemizde maalesef çocuk yoksulluğu alarm veriyor. Yıllardır bu çoğalmaya tanığım” diyor.

İnsan hakları aktivisti Hacer FoggoFotoğraf: ADEM ALTAN/AFP/Getty Images

“Henüz, çocuk işçiliğini kabul etmeyen bir Çalışma Bakanımız, eğitim dışında kalan çocukları, yetersiz beslenmeyi, kabul etmeyen bir Ulusal Eğitim ve Sıhhat Bakanımız var. Daha da berbatı çocuğun yemeğinden, servisinden, sıhhatinden kısan bir Hazine ve Maliye Bakanımız var” diyen Foggo, “Oysa Çocuk Hakları Mukavelesi’nin dört adet yol gösterici unsurundan Çocuğun Üstün Faydası prensibi der ki ‘Çocukları etkileyebilecek istikamette verilen her karar yahut yapılan her süreç her vakit için onların üstün faydasına öncelik tanımalıdır”’ hatırlatmasını yapıyor.

Eğitim İş Genel Başkanı Kadem ÖzbayFotoğraf: Privat

“MESEM’ler kaldırılmalı”

Eğitim İş Genel Başkanı Kadem Özbay, MESEM’leri öğrencilerin ‘staj’ ismi altında 4 gün işyerlerinde çalıştırıldığı, devlet eliyle maddeleştirilmiş çocuk personelliği olarak tanımlıyor.

MEB’in 8 bin 406 MESEM işyerini iş sıhhati ve güvenliği kurallarına uymadıkları için kontratlarını feshettiğini hatırlatan Özbay, “Bu durum sömürü ve tehlikenin itirafıdır. Bu durum, MESEM’lerin devlet eliyle yasal bir kılıf altında binlerce çocuğun ucuz iş gücü olarak sömürülmesine ve tehlikeli şartlarda çalıştırılmasına yol açtığını açıkça göstermektedir. MESEM’lerde yaşanan iş kazaları ve vefatlar de bu yasal sömürünün ve denetimsizliğin bir sonucudur” dedi. Her çocuğun inançlı ve sağlıklı bir ortamda eğitim görme ve yaşama hakkına sahip olduğunu vurgulayan Özbay, “Eğitim siyasetlerimizin temelini çocukların hakları ve üstün faydası oluşturmalıdır. MESEM’ler derhal kaldırılmalı, çocuk işçiliğine karşı faal kontroller yapılmalı ve sorumlular cezalandırılmalıdır” halinde konuştu.

DW Türkçe’ye manisiz nasıl erişebilirim?