Anayasa Mahkemesi, kentsel dönüşüm uygulamaları ile altyapı, katlı ve köprülü kavşak üretimi bahislerinde belediyelerin yetkilerini sınırlayan ve bu hususta Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na yetki veren Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ni Anayasa’ya karşıt bularak iptaline karar verdi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla 15 Ekim 2023 tarihinde 153 Nolu Kimi Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yayımlandı. Kararnameyle belediyelerin birtakım hususlardaki yetkileri Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bağlı Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü, Yapı İşleri Genel Müdürlüğü ve Kentsel Dönüşüm Başkanlığı’na verildi. Bu kapsamda Lokal İdareler Genel Müdürlüğü’ne verilen şu iki yetki AYM’ye taşındı:
“Mahallî yönetimlerin altyapı sistemleri ile ilgili genel planlama, programlama, fizibilite, projelendirme, işletme, finansman gereksinimi ve yatırım önceliklerine; teknik altyapı tesislerinin mekânsal strateji planları ile etraf sistemi ve imar planlarına uygun olarak planlanmasına, projelendirilmesine ve yapılmasına ait metot ve temeller ile bu bahislerdeki her türlü etüt, proje, yapı ruhsatı ve yapı kullanma müsaadesine ait metot ve temelleri belirlemek.
Teknik altyapı tesisleri ve altyapı birlikleri kurulması konusunda mahallî yönetimler ortasında işbirliği ve uyumu sağlamak, rehberlikte bulunmak ve teknik altyapı tesislerine ait envanteri tutmak.”
Kararnameyle Yapı İşleri Genel Müdürlüğü’ne ise “97’inci madenin birinci fıkrasının (ğ) bendi kapsamındaki uygulamalara ait her türlü altyapı, katlı ve köprülü kavşak üzere yapıların projelerini yapmak yahut yaptırmak” yetkisi verildi. Ayrıyeten Kentsel Dönüşüm Başkanlığı da “Belediye Kanununun 73’üncü hususu kapsamındaki uygulamalara ait kentsel dönüşüm ve gelişim alına ait gerekli hazırlık süreçlerini yürütmek” yetkisini aldı.
AYM’den üç değerli yetkiye iptal kararı
CHP, kararnamedeki bu düzenlemelerin iptali istemiyle Anayasa Mahkemesi’ne dava açtı. Yüksek Mahkeme, her üç düzenlemeyi “Konu bakımından yetki istikametinden Anayasa’ya karşıt olduğuna ve iptaline” karar verdi. İptal kararı, 9 ay sonra yürürlüğe girecek.
Kararın münasebetinde, Anayasa’nın 127’nci hususuna nazaran mahalli yönetimlerin kuruluş ve vazifeleri ile ilgili yetkilerin, yerinden idare prensibine uygun olarak kanunla düzenlenebileceği anımsatıldı. Kararda, kelam konusu yetkilerin kanunla değil
Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle verildiğine işaret edilerek, şu değerlendirmeye yer verildi:
“Kuralın, mahalli yönetimlerin altyapı sistemleri ve teknik altyapı tesisleri ile ilgili karar alma ve uygulama sürecinde uymak zorunda oldukları metot ve temelleri merkezi yönetim teşkilatında yer alan Genel Müdürlükçe belirlenmesini öngörmek suretiyle lokal idarelere tanınan idari özerkliğin istisnasını oluşturan idari vesayet yetkisine ve mahalli yönetimlerin merkezi yönetim ile karşılıklı bağlantılarına düzenleme içerdiği anlaşılmıştır. Anayasa’nın 127’inci unsuruna nazaran anılan konuların münhasıran kanunla düzenlenmesi gerekmektedir. Açıklanan nedenlerle kural, Anayasa’nın 104. Unsurunun on yedinci fıkrasının üçüncü cümlesine karşıttır. İptali gerekir.”
“Mülkiyet hakkı yasak alan içinde kalır”
Mahkeme, düzgünleştirme, yenileme ve dönüşüm uygulama ile imar uygulamaları kapsamında her türlü altyapı, katlı ve köprülü kavşak üzere yapıların projelerinin Yapı İşleri Genel Müdürlüğünce yapılmasına yahut yaptırılmasına ait düzenlemeyi de Anayasa’ya muhalif buldu. Kararda, bu bahsin mülkiyet hakkına ait olduğu ve Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle düzenlenmeyecek yasak alan içinde kaldığı vurgulandı.
Kentsel dönüşüm yetkisi
AYM, kararnameyle Kentsel Dönüşüm Başkanlığı’na Belediye Kanunu’nun 73’üncü hususu kapsamındaki kentsel dönüşüm ve gelişim alanı ile yenileme alanı ilanına ait gerekli hazırlık süreçlerini yürütme ve misyonu verilmesini de Anayasa’ya karşıt buldu. İptal kararında, kelam konusu yetkinin fakat kanunla düzenlenebileceği belirtildi.
BRICS doruğundan Türkiye’ye üyelik daveti çıkacak mı?
Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz.