Almanya’da kriz: Sanayi bitiyor mu?

BEĞENDİM

ABONE OL

News

Ali Hoş öfkeli. Almanya’nın çelik devi Thyssenkrupp’taki binlerce personelin geleceği için şirket idaresiyle pazarlıkları yürüten kıdemli sendikacı, kendisini ve arkadaşlarını hayatlarının en sert emek gayretinin içinde görüyor. IG Metall Sendikası üyesi ve Thyssenkrupp Çelik Avrupa İşyeri Temsilciliği Başkanı Güzel, çalıştığı kurumdaki durumu şöyle özetliyor:

“İkisi büyük ikisi küçük dört yüksek fırınımızdan iki küçüğünü kapatıyorlar. Çelik birimimizden idare 5 bin kişiyi işten çıkarmayı planlıyor. 6 bin kişinin işini de dışardan şirketlere devretme hazırlığı var. Yani 2030’a kadar 11 bin arkadaşımız işini kaybetmekle karşı karşıya.”

Güzel ve ailesinin, binlerce Thyssenkrupp çalışanı üzere fabrikayla gönül bağı da var. Ali Güzel’in babası Almanya’ya gelen birinci nesil göçmen personellerden ve yıllarca burada çalışıp emekli olmuş. “Ben buradaki ikinci neslim. Oğlum eğitimini burada yaptı, biz üç nesildir Thyssen’liyiz” diyor ve personeller ortasında dört nesildir fabrikada çalışanlar olduğunu belirtiyor. “Bizde 142 farklı kültürden personel çalışıyor” diye de vurguluyor.

Thyssenkrupp’un yıllardır gelecek garantisi ve refah sembolü bir patron olduğunu anlatan Hoş, son yıllarda Asya menşeili ucuz çelik ile rekabet edilememesi ve Almanya’da güç fiyatlarındaki rekor artış şirketteki makûs gidişata münasebet gösterilse de asıl hatanın idarede olduğunu düşünüyor. Fabrikaya yıllardır dışarıdan, kurumla gönül bağı olmayan yöneticiler getirildiğini söyleyen Güzel’e nazaran bu şahıslar “ceplerini doldurdular”, fakat şirketi geleceğe hazırlayamadılar.

Küresel çapta faaliyet gösteren Thyssenkrupp’un çelik üretiminde çalışan 11 bin kişiyi işten çıkarmasıyla birlikte yıllık üretiminin 11,5 milyon tondan yaklaşık 9 milyon tona düşeceği varsayım ediliyor. Uzmanlara nazaran ise şirket yalnızca iklime dost “yeşil çelik” üretimi ile ayakta kalmayı başarabilir.

Çelik kritik değere sahip

“Çelik kritik bir ürün” diyen Hoş, kelamlarını “Thyssenkrupp üzere fabrikaların üretiminin radikal halde azaltılması, Almanya’nın dışa bağımlılığını artıracak” diye sürdürüyor. Güzel’e nazaran pandemi üzere yakın vakitte yaşanan deneyimlerden de ders çıkarılmadı.

Çeliğin kritik bir gereç olduğu görüşüne Duisburg Belediye Meclisi Üyesi Ünsal Başer de katılıyor. Thyssenkrupp’un yan kuruluşu olan Hüttenwerke Krupp Mannesmann’da meslek eğitimi alan ve 14 yıl boyunca kokhanede çalışan Başer, çeliğin beton ve cam üzere temel materyallerinden biri olduğunu söz ediyor:

“Çelik olmazsa mesken yapamazsımız, kılık kıyafetinizi yıkayamazsınız zira çamaşır makineleri çelikten. Yemek yiyemezsiniz zira ocaklarımız çelikten. Gıdanızı koruma edemezsiniz zira buzdolabınız çelikten. Araba üretemezsiniz zira o da çelikten.”

Başer’e nazaran Çin’deki ekonomik gidişata ABD’nin müstakbel başkanı Donald Trump’ın ilave gümrük vergisi planları da eklenince yakın vakitte bir ticaret savaşı çıkabilir. Başer, bu türlü bir devirde çelikte dışa bağımlılığın artmasının mantıklı olmadığını düşünüyor:

“11 bin kişinin işten çıkarılacak olmasıyla bir iki kent değil, çok sayıda tesisin bulunduğu koca bir bölgenin tamamı olumsuz etkilenecek. Benim için Thyssenkrupp meskene ekmek götürmenin, bir konut alabilmenin garantisiydi. Ve bana bu imkanı verdi.”

Thysssenkrupp’taki her istihdam dışarda altı bireye iş demek

Sendikacı Güzel’in verdiği bilgilere nazaran de Thyssenkrupp’ta çalışan her bir emekçi, tedarikçiler ve hizmet kesimi de hesaba katıldığında dışarda altı şahsa daha istihdam sağlıyor. Şirketin ürettiği yassı çeliğin yüzde 60’ının otomotiv kesimine, geri kalanının da endüstriyel kullanıma satıldığını belirten Hoş, işten çıkarmaların ve üretimde azaltmaya gitmenin pek çok kesimde olumsuz sonuçlar yaratacağına işaret ediyor.

DW Türkçe’nin “Çalışanlar ortasında moral nasıl?” sorusuna ise Hoş “Berbat” diye karşılık veriyor:

“Özellikle bu öğretim devrinde meslek eğitimine başlayan 800 gencimizin ayaklarının altından yer çekilmiş üzere oldu. Çok büyük bir gelecek korkusu yaşıyorlar.”

Tasarruf planları ve iflaslar silsilesi

Almanya’da son günlerde Thyssenkrupp üzere esaslı sanayi devlerinden neredeyse arka arda makûs haberler geliyor.

Son haftalarda işten çıkarma ve tesis kapatma haberleri ile ağır biçimde gündemde olan bir öteki şirket de otomotiv devi Volkswagen (VW). Almanya’da 125 bin çalışanı olan şirketin en az üç fabrikasını kapatacağı ve 10 binden fazla çalışanını işten çıkaracağı duyurulmuştu.

VW’de çalışan binlerce emekçiyi temsil eden IG Metall sendikasının işten çıkarma olmadan tasarrufa gidilmesine yönelik sunduğu plan ve hala süren toplu kontrat görüşmelerinde istediği artırım VW idaresince reddedildi. Tersine maaşlarda yüzde 10 azalmaya gidilmesini teklif etti.

Toplu mukavele çerçevesinde var olan işten çıkarmama garantisi VW idaresince Eylül ayında iptal edilmişti. Patron ile sendika ortasında mutabakat sağlanamaması üzerine IG Metall Aralık ayı başından itibaren ikaz grevlerine giderken sendika direniş göstereceğini duyurdu. Taraflar ortasındaki dördüncü toplu kontrat müzakereleri 9 Aralık’ta başlayacak.

Domino tesiri ile işten çıkarmalar yayılıyor

Almanya’da iktisat son yıllarda daima küçülüyor ve yakın vakitte da güzelleşme beklenmiyor. Gidişattan en olumsuz etkilenen alanlar ortasında elektrikli ve otonom araç üretimi yapan şirketler ile tedarikçileri de bulunuyor.

Türkiye’de yüklü olarak beyaz eşya eserleriyle tanınan teknoloji devi Bosch da badirede. Şirket, şoförsüz araç ve arabaların asistan sistemleri için çalışan en az 3 bin 800 kişiyi işten çıkaracak. Şirket birebir vakitte kısa mesaiye de gidecek.

Yine araba tedarikçisi Schaeffler de 7 bin çalışanını işten çıkarmaya hazırlanıyor. Ayrıyeten Avusturya ve İngiltere’de de birer tesisini kapatıyor. Tedarikçiler ortasında en sert tasarruf ise ZF Friedrichshafen’da yaşanacak. Almanya’daki 35 tesisinde yaklaşık 54 bin çalışanı bulunan şirket, önümüzdeki dört sene zarfında toplam 14 bin çalışanını işten çıkaracağını duyurdu. Bu da kimi tesislerinin büsbütün kapanabileceği manasına geliyor.

Amerikan araba üreticisi Ford’un Köln’deki fabrikasından da 2027’ye kadar yaklaşık 2 bin 900 kişinin işten çıkarılması planlanıyor. Ortalarında çok sayıda Türkiye kökenli 13 bin çalışanı bulunan Ford’da “istihdam garantisi” olsa da Volkswagen örneğinde olduğu üzere, şirketin krizi münasebet göstererek bunu tek taraflı iptal etmesi mümkün. Köln’de de bundan telaş ediliyor. Bir öbür araba tedarikçisi Hannover merkezli Continental’de de geçen yıldan beri 5 bin kişi işten çıkarırken 2028’e kadar bunun global çapta 7 bin olması bekleniyor.

Tanınmış kimya devi BASF de aldığı ihalelerin azalması ve Avrupa’daki üretim şartlarının berbatlaşmasını münasebet göstererek sıkı tasarrufa gideceğini duyurmuştu. Öteki pek çok sanayi şirketi üzere BASF de en büyük zorluğun artan güç masraflarından kaynaklandığına işaret ediyor. Handelsblatt gazetesi, şirketin 2024 sonuna kadar dünya çapında 3 bin 300 kişiyi işten çıkaracağını yazdı. Bunlardan 2 bin 500’ü Almanya’dan.

İşsizliği artıracak

Endüstride yaşanan kriz Alman iktisadında dallar üstü de olumsuz sonuçlara yol açıyor. Almanya Sanayi Birliği’nin (BDI) 2024 Sanayi Raporu’na nazaran “öncü branşlar” diye nitelenen alanlarda üretimde büyük oranda gerileme kelam konusu. Araba üretiminde yüzde 6,9, makine endüstrisinde yüzde 8,5, elektro endüstride de yüzde 10,7 oranında gerileme kaydedildiği açıklandı.

Münih merkezli İktisat Araştırmaları Enstitüsü’nün (ifo) Kasım 2024 İstihdam Barometresi’ne nazaran de çalışan sayısı 2020 yazından bu yana en düşük düzeye indi. ifo’nun işletmecilerin nabzını ölçen araştırma bölümü Başkanı Klaus Wohlrabe, “Gün geçtikçe daha çok işletme işe alımları durduruyor. Ayrıyeten daha sık da işten çıkarma gündemde” diyor. Wohlrabe, endüstrinin içinde bulunduğu krizi atlatmada kısa mesai ve işten çıkarma yollarına başvurduğunu, bu durumun ticaret bölümüne de yansıdığını belirtiyor.

ifo’nun aktüel raporuna katılan şirketlerden yüzde 17,8’inin Kasım ayında kısa mesai yaptığını beyan ettiği kaydediliyor. Önümüzdeki üç ay zarfında bunun kötüleşerek yüzde 28 olacağı kestirim ediliyor.

Almanya Federal İstatistik Dairesi’nin datalarına nazaran, 83 milyon kişinin yaşadığı ülkede istihdamda olanların sayısı bu yılın üçüncü çeyreğinde 46 milyon 100 bin oldu.