Türkiye’de 1,6 milyon çocuk okul öncesi eğitimin dışında

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Türkiye’de okul öncesi eğitim hem Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı hem Milli Eğitim Bakanlığının (MEB) sorumluluğunda. Diyanet 4-6 yaş ortası için kurslar; belediyeler ve dernekler ise kreş açabiliyor.

Kreş tarifinin dışına çıkarak 3 yaşın üzerindeki çocuklara “anaokulu yahut ana sınıfı gibi” eğitim verdiği tez edilen belediye kreşleri hakkında Ulusal Eğitim Bakanlığının talebiyle süreç başlatılması, Türkiye’de okul öncesi eğitimdeki tabloyu gündeme getirdi.

Türkiye’de belediyelerle Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığının uyguladığı birtakım toplumsal programlar dışında yüzde 100 fiyatsız kreş ya da öbür bir okul öncesi kurum bulunmuyor. Devlet ya da belediye kurumlarını tercih eden anne babalar da kırtasiye gereçleri, beslenme ve paklık üzere kimi fiyatları ödemek zorunda.

Ücretsiz okul öncesi eğitim imkanının olmaması hem çocukların bu eğitim hizmetinden faydalanmasına hem de bayanın çalışma hayatı ve toplumsal hayata iştirakine mani oluyor.

Resmi bilgilere nazaran son devirde artan ekonomik zorluklar okul öncesinde okullaşma oranlarına da olumsuz yansıdı.

Katkı hissesi alınmaya başlandı

Milli Eğitim Bakanlığının okul öncesi eğitim kurumlarında çocukların temel muhtaçlıklarını, öz bakım süreçlerini karşılayabilmek ve eğitim programının uygulanmasını desteklemek üzere nedenlerle ailelerden katkı hissesi almaya başlaması, ailelerin çocuklarını bu okullara yazdırmasının önünde kıymetli bir mani oluşturdu. Bununla ilgili yönetmelik 14 Ekim 2023 tarihli Resmî Gazete’de yayımlandı.

Uzmanlara nazaran bilhassa dezavantajlı bölgelerden, kırsal alanlardan kentlere getirilen öğrencilerin tasarruf önlemleri kapsamında taşımalı sistemin kaldırılması nedeniyle okullara erişemiyor olması da okullaşma oranındaki düşüşte değerli bir etken.

Kaç çocuk okul öncesi eğitim görüyor?

DW Türkçe’nin Milli Eğitim Bakanlığı istatistiklerinden yaptığı hesaplamaya nazaran Türkiye’de 2023 sonu prestijiyle 3-5 yaş aralığında 3 milyon 414 bin 646 çocuk var.

Bakanlık okul öncesi eğitim için teorik yaş kümesi olarak 3-5 yaş kümesini temel alıyor. Okul öncesi eğitim kurumlarında kayıtlı ise 1 milyon 954 bin 202 öğrenci var. Bunun 1 milyon 771 bin 860’ı 3-5 yaş aralığında. Buna nazaran 1 milyon 642 bin 786 çocuk, okul öncesi eğitim teorik yaş kümesinde olmasına karşın bu eğitimi alamıyor.

Okul öncesi eğitim kurumlarındaki çocuk sayısı bir evvelki eğitim öğretim yılına nazaran de azaldı. Resmi istatistiklere nazaran okul öncesi eğitimdeki öğrenci sayısı 2022-2023 periyodunda 2 milyon 55 bin 350’ydi. Bu sayı 2023-2024 periyodunda 101 bin 148 azaldı.

MEB ile Diyanet’in sayıları tutmuyor

Milli Eğitim Bakanlığının 2023-2024 istatistiklerine nazaran, Türkiye’de 1 milyon 437 bin çocuk Bakanlığa bağlı resmi kurumlara gidiyor. Yaklaşık 271 bin çocuk Bakanlığa bağlı özel kurumlardan faydalanıyor.

Yaklaşık 123 bin çocuk ise belediye ve derneklerin kreşleriyle Diyanet İşleri Başkanlığına bağlı 4-6 yaş kursların yer aldığı toplum temelli kurumlara gidiyor.

MEB İstatistiklerinde toplum temelli kurumların bilgileri tek tek yer almazken Diyanet İşleri Başkanlığının 2023 faaliyet raporunda 2022-23 devrinde “4-6 Yaş Kümesi Kur’an Kursları Öğretim Programları” kapsamında 4-6 yaş kümesi 5 bin 988 kursta toplam 208 bin 936 öğrenciye eğitim verildiği belirtiliyor. Bu sayı, MEB’in tıpkı periyoda ilişkin sayılarının epey üzerinde.

Bakanlığın 2022-2023 istatistiklerinde belediye ve derneklerin yanı sıra Diyanet’e bağlı olan kursların da yer aldığı toplum temelli kurumlara giden okul öncesi çağdaki toplam öğrenci sayısı 154 bin 417.

Öte yandan 2023-2024 istatistiklerinde devlet memurları için gerek ve muhtaçlık görülen yerlerde açılan 643 çocuk bakım meskeninde öğrenci sayısı 41 bini geçiyor. Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığına bağlı kurumlarla İş Kanunu’na nazaran işletmelerde açılan kreşlerdeki öğrenci sayısı ise 82 bin.

Okul öncesi eğitim veren kaç kurum var?

İstatistiklere nazaran MEB’e bağlı resmi anaokulu sayısı 6 bin 97 iken bünyesinde anasınıfı bulunan 19 bin 510 resmi okul ile 1.319 özel okul var.

Diyanet İşleri Başkanlığına bağlı 4-6 yaş ortası için kurslar, belediyelerce ve derneklerce açılan kreşlerin toplam sayısı ise 5 bin 306. Özel anaokullarının sayısı 4 bin 510 olurken Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığına bağlı kurumların sayısı 2 bin 298’e iniyor.

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu uyarınca, 150’den fazla bayan çalışanı bulunan patronlar kreş açmak zorunda. Resmi istatistiklere nazaran bu kapsamda açılan yalnızca 12 kreş var.

Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığının bilgilerine nazaran ise Eylül 2024 itibariyle 83 bin 288 çocuk Bakanlığa bağlı özel kreş ve gündüz bakım meskenleri ile özel çocuk kulüplerine gidiyor. Bu çocukların yalnızca 2 bin 836’sı fiyatsız hizmetten faydalanıyor.

Okullaşma oranları nasıl değişti?

Milli Eğitim Bakanlığı’nın açıkladığı istatistiklere nazaran Türkiye’de 2023-2024 eğitim öğretim yılında okul öncesi eğitimde net okullaşma oranları 3-5 yaş için yüzde 51,89, 4-5 yaş için yüzde 64,04, 5 yaş için yüzde 84,26 formunda sıralanıyor.

Batı Marmara’da net okullaşma 3-5 yaş için yüzde 60,74, 4-5 yaş için yüzde 73,34, 5 yaş için yüzde 93,06 ile Türkiye genelinde en yüksek oranlara sahipken bu oranlar, Güneydoğu Anadolu’da sırasıyla yüzde 45,76, yüzde 58,83 ve yüzde 84,08’e, Orta Doğu Anadolu’da yüzde 49,45 yüzde 62,72 ve yüzde 88,87’e, Orta Anadolu’da yüzde 51,32, yüzde 64,90 ve yüzde 86,10’a iniyor.

Bir evvelki eğitim öğretim periyoduyla kıyaslandığında ise MEB’in okul öncesi eğitimi 5 yaşta yaygınlaştırmaya ait amaçları olmasına rağmen 5 yaşta okullaşma oranının 0,7 puan azaldığı görülüyor. Uzmanlar düşüşün yakın takip edilmesi gerektiğine işaret ediyor.

Veriler 3 ve 4 yaşta net okullulaşma oranlarının ise arttığını gösteriyor. Uzmanlara nazaran bu artışta son yıllarda erken çocukluk eğitimi kurum çeşitleri ortasında katılan Ulusal Eğitim Bakanlığına bağlı 3-6 yaş oyun odası kurs programı ve çocuk dayanak eğitimi kurs programıyla devlet memurları açılan bakım konutları de tesirli olabilir.

Okul öncesi eğitim neden değerli?

Okul öncesi eğitim çocukların toplumsallaşması ve hayata hazırlanmasında önemli ehemmiyet taşırken eğitim konusunda çalışan uzmanlara nazaran okul öncesinde fiyatsız eğitim hizmeti devlet tarafından genel bir sorumluluk olarak ele alınmalı.

Uzmanlar, fiyatsız ve erişilebilir okul öncesi eğitim imkanlarının yaygınlaşmasının, çocukların eğitim hayatına eşit bir başlangıç yapmasının yanı sıra, bayanların toplumsal hayata ve istihdama iştirakiyle ailelerin sosyoekonomik şartlarını güzelleştirmede de hayati rol oynayacağını vurguluyor.

DW Türkçe’ye sansürsüz nasıl erişebilirsiniz?