Seçimler yaklaşırken HDP kapatma davası hangi kademede?

Türkiye 14 Mayıs seçimlerine giderken HDP hakkında açılan kapatma davasındaki takvim işliyor.

Anayasa Mahkemesi (AYM) kapatma davasında HDP’nin “sözlü savunmasını” dinlemek üzere 11 Nisan Salı günü toplanacak.

11 Nisan’da HDP’nin kelamlı savunma yapması öngörülüyordu. Fakat HDP 6 Nisan’da yaptığı açıklamada, seçim yoğunluğunu münasebet göstererek kelamlı savunma yapmayacağını bildirdi.

Açıklamada, bunun münasebeti olarak “siyasi çalışmaların yarattığı yoğunluk” gösterildi. “Serbest ve adil seçimlere müdahale manasına gelen AYM’nin bu tavrına karşı partimiz 11 Nisan’da kelamlı savunma vermeyecektir” denildi.

Peki artık AYM ne yapabilir?

11 Nisan’da toplanacak olan Anayasa Mahkemesi olağan bir ceza yargılaması üzere HDP’nin savunma yapmama kararını “susma hakkını” kullanma olarak değerlendirebilecek. Bu durumda evrak, temel hakkındaki raporunu hazırlaması için AYM röportörüne gönderilecek. Mahkeme, bunu yapmayarak HDP’ye savunma yapması için son sefer ihtarda bulunup müddet de verebilir.

Eğer evrak raportöre giderse, yaklaşık bir aylık müddette bu raporun hazırlanması bekleniyor. Bu sürecin akabinde hazırlanacak rapor üyelere dağıtılacak. AYM Lideri Zühtü Arslan’ın belirleyeceği bir günde de kapatma davası temelden görüşülecek. Bu görüşme tarihinin seçim öncesinde yahut sonrasında olup olmayacağına ise heyet karar verecek.

AYM Salı günü HDP kapatma davası gündemi ile toplanacakFotoğraf: DW/U. Danisman

Kapatma kararı için 15 üyenin 10’unun oyu gerekiyor. Lakin bugüne kadar AYM’de HDP aleyhinde alınan kararlarda 10 kişinin bulunmaması, kapatma kararının kolay çıkmayacağı yorumlarına neden oldu.

Siyasi yasak istenen isimler tekrar aday

Bu ortada HDP de 14 Mayıs seçimlerine ait milletvekili aday listelerini Yüksek Seçim Şurası’na teslim etti. Yeşil Sol Parti ismi altında seçimlere girecek HDP’nin adayları ortasında, kapatma davası kapsamında hakkında siyasi yasak istenen en az 17 isim de yer aldı: Pervin Buldan, Mithat Sancar, Sezai Temelli, Mehmet Rüştü Tiryaki, Saliha Aydeniz, Ömer Öcalan, Habip Eksik, Berdan Öztürk, Dilşat Canbaz Kaya, Muazzez Orhan ışık, Necdet İpekyüz, Ömer Faruk Gergerlioğlu, Murat Sarısaç, Saruhan Oluç, Meral Danış Beştaş, Gülüstan Koçyiğit Kılıç, Sırrı Süreyya Lider.

Kapatma kararında bağımsız vekil olabilirler

Bir devir Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nda Siyasi Partiler Masası’nda savcı olarak misyon yapan emekli yargıç Ömer Faruk Eminağaoğlu, kapatma kararı çıkması durumunda siyasi yasak kararı verilen bu isimlerin partileriyle ilişiğinin kesileceğini kaydetti. Bu vekillerin bağımsız milletvekili olacağını belirten Eminağaoğlu, “Ayrıca haklarında yürütülen terör soruşturmaları istikametinden de dokunulmazlıkları olmayacak ve soruşturmaları yahut davaları devam edecek” değerlendirmesini yaptı.

Peki, HDP kapatma davasında süreç nasıl başladı, parti neyle suçlanıyor, hangi isimlere siyaset yasağı isteniyor?

DW Türkçe, HDP kapatma davasına mercek tuttu.

Bahçeli konuştu, başsavcılık harekete geçti

HDP hakkında açılan kapatma davasında süreç, MHP başkanı Devlet Bahçeli’nin yaptığı davetlerle başladı. 11 Aralık 2020 ve 11 Ocak 2021’de iki davette bulunan Bahçeli, 16 Şubat 2021’de de “Bahçeli, “HDP’yle hesaplaşmadan ‘PKK’yı bitirdik, yok ettik, mahvettik.’ diyemeyiz. Bu prestijle HDP’nin kapatılması elzemdir, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı inanıyorum ki gereğini yapacaktır” biçiminde tabirlerini sürdürdü. 2 Mart 2021’de de konuşan Bahçeli, HDP’nin “kapatılmasının acil bir gereklilik olduğunu” söylerken “Başka bir isimle tekrardan faaliyette bulunmasına müsaade verilmemelidir” dedi.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, 2 Mart 2021’de HDP hakkında inceleme başlatarak, Ankara Başsavcılığı’ndan HDP’li üst seviye yöneticilerin de ortasında bulunduğu 108 sanıklı Kobani İddianamesi ile HDP’liler hakkında düzenlenen fezlekelerin birer örneğini istedi.

Başsavcı 4’üncü sıradan seçilmişti

Bu süreçleri yapan Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 4 Haziran 2020 tarihinde bu misyon atanmıştı. Şahin, Yargıtay Genel Heyeti’nde yapılan seçimlerde en fazla oy alan 5 kişi ortasında 4’üncü sırada yer almıştı.

İlk iddianame iade edildi

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, soruşturmayı kısa müddette tamamlayarak 17 Mart 2021’de HDP’nin kapatılması talebiyle iddianame hazırlayarak Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. İddianamede, HDP’nin temelli kapatılmasının yanı sıra Hazine yardımına el konulması istendi. Ayrıyeten partinin Eş Genel Liderleri Pervin Buldan ve Mithat Sancar ile tutuklu eski yöneticileri Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ’ın ortasında bulunduğu 687 HDP’li hakkında siyasi yasak istendi.

Ancak Anayasa Mahkemesi, 31 Mart 2021’de iddianamenin Yargıtay Başsavcılığı’na iade edilmesine karar verdi. AYM’nin iade münasebetinde, “Devletin ülkesi ve milletiyle ayrılamaz bütünlüğüne” muhalif olduğu ileri sürülen, lakin soruşturma ve kovuşturma konusu olması dışında bir münasebete yer verilmeyen aksiyonlar ile partinin bu hareketlerin odağı haline gelmesi ortasındaki münasebetin kurulmadığı belirtildi.

451 bireye siyasi yasak istendi

Yargıtay Başsavcısı Şahin, eksikleri tamamlayarak 7 Haziran 2021’de iddianameyi bir kere daha AYM’ye gönderdi. 843 sayfalık iddianamede, 451 HDP’li hakkında 5 yıl mühletle siyasi yasak istendi.

Siyasi yasak istenen isimler ortasında partinin Eş Genel Liderleri Mithat Sancar ve Pervin Buldan da bulunuyorFotoğraf: Adem Altan/AFP/Getty Images

İddianamede, partinin “Devletin ülkesi ve milletiyle parçalanamaz bütünlüğüne karşıt hareketlerin odağı haline geldiği” savunuldu.

İmralı görüşmeleri de delil

Yargıtay Başsavcısı’nın kapatma davasına kanıt olarak gösterdiği olaylar ortasında “Kobani” ile “Hendek” olayları, Diyarbakır Anneleri’nin hareketleri yer aldı. 2013 yılında tahlil süreci kapsamında İmralı Adası’na giden Pervin Buldan, Selahattin Demirtaş, Sırrı Süreyya Başkan ve İdris Baluken’in Abdullah Öcalan ile yaptığı konuşma içerikleri de iddianamede suçlama konusu yapıldı. İddianamede, şöyle denildi:

“Davalı Partinin silahlı terör örgütü PKK/KCK/PYD ile süreklilik ve çeşitlilik arzeden aksiyonları itibariyle organik bir bağ içinde bulunduğunun anlaşıldığı, silahlı terör örgütü ile birebir saikle gerçekleştirdiği aksiyonlar itibariyle yakın ve açık tehlike halinin var olduğu, bu bağlamda kapatma yaptırımının demokratik toplum gereklerine uygun olduğu, orantılılık şartına haiz bulunduğu değerlendirilmiştir.”

Kapatma davası 21 Haziran 2021’de başladı

Anayasa Mahkemesi Genel Şurası, 21 Haziran 2021’de iddianameyi kabul etti ve resmen kapatma davası açılmış oldu. HDP’nin hazine yardımlarının bulunduğu banka hesabına bloke konulması tarafındaki önlem talebinin bu evrede reddine hükmedildi. İddianame, 9 Temmuz’da HDP’ye 70 ek klasör ve flaş bellekler içinde resmi olarak gönderildi.

HDP, davaya ait 173 sayfalık ön savunmasını 5 Kasım 2021’de AYM’ye sundu. 29 Kasım 2021’de Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin, davaya ait temel hakkındaki mütalaasını Anayasa Mahkemesi’ne verdi. Partinin kapatılmasında ısrarcı olan başsavcılık, davalı partinin ön savunmasında belirtilen itiraz ve taleplerin reddini istedi.

20 Ocak 2022’ye gelindiğinde mahkeme, başsavcılığın mütalaasını göndererek, buna karşı savunma yapmasını istedi. Ayrıyeten, İrfan Fidan’a yönelik reddi-hakim talebi de kabul edilmedi. HDP, 19 Nisan 2022’de davaya ait yazılı savunmasını AYM’ye verdi. Savunmada, başsavcının tezlerine tek tek cevaplar verilirken, davanın “HDP’yi demokratik siyasetin dışına itme operasyonu” olduğu argüman edildi.

Semra Güzel’in davası da belgeye girdi

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, 12 Nisan 2022’de ise “ek deliller” içeren bir belgeyi AYM’ye verdi. Bu ek kanıtlar ortasında “terör örgütü üyeliği” teziyle eski HDP Adıyaman Milletvekili Behçet Yıldırım’ın davası ve öldürülen bir PKK üyesiyle fotoğrafları ortaya çıkan, bu nedenle dokunulmazlığı kaldırılan HDP Diyarbakır Milletvekili Semra Güzel’in belgesi yer aldı.

Hazine hesaplarına bloke konuldu

Seçimlerin yapılacağı 2023 yılına girilmesiyle birlikte ise davada hareketlilik yaşandı. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin, AYM’ye başvurarak “terör örgütü ile organik bağının devam ettiği, Hazine kaynaklarının terör örgütüne aktarıldığı” gerekçesiyle HDP’nin Hazine yardımı bulunan hesaplarına bloke konulmasını istedi. AYM, 5 Ocak 2023’te toplanarak 7’ye karşılık 8 oyla HDP’nin buna ait savunması alınıncaya kadar hesaplarına bloke konulmasına karar verdi.

Başsavcı Bekir Şahin, 10 Ocak’ta ise bu kere AYM üyelerinin önünde HDP kapatma davasına ait kelamlı beyanda bulundu. 45 dakikalık kelamlı beyanda bulunan Şahin, çıkışta gazetecilere “Devletin ülkesi ve milletiyle ayrılamaz bütünlüğüne ters aksiyonların odağı haline geldiğini kanıtlarla ortaya koyduğumuzu bildirdik” dedi.

Bloke kararı kaldırıldı, dava seçim sonrasına bırakılmadı

Anayasa Mahkemesi, HDP’nin kapatma davasının görüşülmesinin seçim sonrasına bırakılması talebini ise 26 Ocak’ta reddetti. Anayasa Mahkemesi, 9 Mart’ta ise sürpriz bir karar alarak HDP’nin Hazine hesaplarına konulan blokenin kaldırılmasına karar verdi. Karar, 7’ye karşılık 8 oyla alındı. Kararda, daha evvel bloke kararının altında imzası bulunan üye Rıdvan Güleç’in görüşünü değiştirmesi tesirli oldu. Ayrıyeten HDP’nin 14 Mart’ta yapacağı kelamlı savunma ise Kahramanmaraş zelzeleleri münasebet gösterilerek 11 Nisan’a ertelendi. HDP’nin kelamlı savunma yapmayacağını bildirmesinin akabinde AYM’nin vereceği karar bekleniyor.