Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz 2025-2027 devrine ait enflasyon, istihdam, büyüme üzere temel makro ekonomik amaçların yer aldığı Orta Vadeli Program’ı (OVP) kamuoyuna açıkladı. Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde gerçekleştirilen basın toplantısına Cevdet Yılmaz ile birlikte iktisat idaresi ve iş dünyasından temsilciler de katıldı.
Yeni OVP’de beklendiği üzere, enflasyon ve büyüme gayelerinde değişikliğe gidildi. Enflasyon beklentisi 2024 sonu için yüzde 33’ten yüzde 41,5’e çıkarılırken, 2024 yılı büyüme beklentisi ise yüzde 4’ten yüzde 3,5’a çekildi. Lakin AKP iktidarı her fırsatta enflasyonla gayret programını uygulamaya devam edeceğini vurgulasa da, gelecek 3 yıl için enflasyon ve büyüme maksatlarına ait öngörüler dikkat çekti.
Yeni OVP’de 2025 için enflasyonun yüzde 17,5’e, 2026’da yüzde 9,7’ye, 2027’de ise yüzde 7’ye gerileyeceği öngörüldü. Öte yandan birebir periyotta 2025 için yüzde 4, 2026 için yüzde 4,5 ve 2027 için yüzde 5’lik büyüme maksadı konulması, “büyümeden ödün vermeden enflasyon nasıl düşürülecek?” sorusunu gündeme getirdi.
“Erdoğan seçim için yüksek büyüme istiyor”
DW Türkçe’ye konuşan Prof. Dr. Aziz Konukman’a nazaran, Cumhurbaşkanı Erdoğan her vakit olduğu üzere gelecek 3 yılda da enflasyonla uğraştan çok, büyümeyi ön plana koyacak. Erdoğan’ın girdiği her seçimde yüksek büyüme oranlarının tesiriyle zafer kazandığına işaret eden Prof. Konukman, “Dolayısıyla son OVP’de volümü biraz düşürse de tekrar enflasyonla çabayı sekteye uğratacak bir büyüme oranı hedeflenmiş” diyor. Konukman, 2025 yılında Türkiye iktisadında önemli bir sakinlik yaşanmasının kaçınılmaz olduğunu vurgulayarak, şunları söylüyor:
“Cumhurbaşkanı Erdoğan, sert bir sakinlik içerisinde seçime gitmeyi kabul etmez. Bu nedenle enflasyonda amaçların tutmaması kıymetine büyümeye öncelik verebilir. Zira mümkün bir erken seçim kararında işsizlik, küçülme üzere bir sorun istemiyor.”
“OVP erken seçim diyor”
Ekonomi müellifi Dr. Şeref Oğuz da X hesabından yaptığı açıklamada, “OVP erken seçim diyor” değerlendirmesinde bulundu. Oğuz, OVP maksatlarına ait şunları söyledi: “Orta vadeli program; mümkün erken seçim için cephane toplama programı üzere. Seçim iktisadı yolda… 2026’da büyüme yüzde 4,5 iken enflasyon tek hane olacakmış… Heteredoks tadında OVP olmuş. Sabit gelirli; emekli, dul yetim, engelli; geçmiş olsun.”
“Asgari fiyatlı ve emekli için ağır olacak”
DW Türkçe’ye konuşan Prof. Dr. Işın Çelebi, yeni OVP’de yer alan enflasyon ve büyüme iddialarının taban ücretliler ve emekliler için büyük meşakkatlerin habercisi olduğunu lisana getiriyor. 2024 sonunda yüzde 41,5 olarak revize edilen enflasyon beklentisinin 2025 sonunda yüzde 17,5’e düşürülmesinin nasıl gerçekleşeceğinin izahata muhtaç olduğunu kaydeden Prof. Çelebi, “Eğer yılbaşında minimum fiyat ve emekli artırımları 2025 sonu enflasyonuna nazaran hesaplanırsa, ortaya dar gelirliler açısından çok ağır bir tablo çıkabilir” diyor. Bununla birlikte OVP’de işsizliğin önümüzdeki 3 yılda yüzde 9 düzeyinde kalacağı varsayımında bulunulduğunu hatırlatan Çelebi, “Ancak TÜİK’e nazaran geniş tarifli işsizlik yüzde 30’a dayanmış durumda. OVP’de ise geniş tarifli işsizlik hiç hesaba katılmıyor. Bu kıymetli bir eksiklik” değerlendirmesinde bulunuyor.
“Bütçe masrafları nasıl 124 milyar TL arttı?”
Bütçe Kanunu ile öngörülen bütçe açığı 2023 yılı için yüzde 3,5 olarak iddia edilmişti. Lakin zelzele felaketi ve bunun iktisat üzerindeki olumsuz tesirlerinin yansıması münasebet gösterilerek eylül ayında OVP’de yüzde 6,4 oranında bir bütçe açığı öngörülmüştü. Uygulanan maliye siyasetleriyle 2023 yılının aralık ayı prestijiyle bütçe açığının yüzde 5,2’ye gerilediğini belirten Cevdet Yılmaz, “Bu sayının yüzde 3,6’lık kısmı direkt sarsıntı tesirinden kaynaklanmıştır. Bununla birlikte, bu gayeyle yapılan harcamalar süreksiz özellik taşıdığından yapısal dengeyi bozmamaktadır. Ayrıyeten sarsıntıya yönelik harcamaların kıymetli bir kısmı yatırım niteliği taşımaktadır” açıklaması yaptı.
Prof. Dr. Aziz Konukman’a nazaran, son OVP iddialarına nazaran iktisat idaresi Meclis’in müsaadesi olmadan bütçe sarfiyatları konusunda önemli bir açık vermiş durumda. 2024 programında bütçe masraflarının 11 trilyon 89 milyar TL olarak belirlendiğini hatırlatan Konukman, “Yeni OVP’de ise 2024 sonu bütçe masrafları gerçekleşme varsayımı 11 trilyon 213 milyar TL’ye çıkarılmış. Yani öngörülen sarfiyat ile gerçekleşme iddiası ortasında 124 milyar TL fark gözüküyor. Vergi gelirlerinden 100 milyar TL elde edeceğiz diyen hükümet, bütçe sarfiyatlarında 124 milyar TL’lik fazlanın nereden kaynaklandığını açıklamalı. Zira bu sayı TBMM’nin verdiği harcama müsaadesini aşıyor” diye konuşuyor.
“Yaşam Maliyet Endeksi hesaplanmalı”
Yeni OVP’nin genel olarak büyüme, istihdam ve talepte düşüş, işsizlik ve enflasyonda ise artış beklentisini ortaya koyduğunu kaydeden Prof. Işın Çelebi, Türkiye’de resmi kurumlar tarafından açıklanan endekslere inanç sağlanmadıkça iktisat programına olan itimadın de tam olarak sağlanamadığını söz ediyor. Mevcut iktisat programının son 5 yılda yapılan yanlışları düzeltmek için taban fiyatlı ve emekliye yüklendiğini öne süren Çelebi, “Gıda, eğitim ve sıhhatte fiyatlar daima artıyor. Lakin yeni OVP ‘hem enflasyonu düşüreceğim hem büyümeyi artıracağım’ diyor. Bu nasıl başarılacak, izah edilmeli” formunda konuşuyor.
TÜİK’in beklenti anketinde, TCMB’nin enflasyon raporunda ve hükümetin Orta Vadeli Programı’nda birbirinden farklı 3 enflasyon kestirimi yer aldığına işaret eden Prof. Çelebi, şu görüşleri lisana getiriyor:
“Türkiye’de enflasyon ile ilgili beklentiler bir türlü sağlam bir tabana oturmuyor. Zira endeksler ile vatandaşın yaşadığı birbirinden farklı. Bana kalırsa TÜİK’in iktisattaki gidişatı sağlıklı ölçebilmek için bir ‘Yaşam Maliyet Endeksi’ oluşturması ve şeffaf biçimde açıklaması gerekiyor. Başta Almanya olmak üzere, pek çok AB ülkesi bunu yapıyor. Böylece vatandaşların iktisat siyasetlerinden nitekim nasıl etkilendiğini görebilme ve siyasetleri daha erken düzeltme bahtımız olur.”
DW Türkçe’ye manisiz nasıl erişebilirim
Türkiye’nin BRICS’e üyelik başvurusu Alman basınında
Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz.